کۆردستان باس - ٢٠٢٥/٣/٦ ، 63 ساڵ لەمەوبەر لە ئۆکتۆبەری ساڵی 1962، جەنەڕاڵ بارزانی، بەرپرسی بزووتنەوەی کوردی لە عێراق، ئەو نامە مێژووییانەی ـ کە لە خوارەوە هاوپێچ کراون - بۆ سەرۆکی ئەوکاتی ئەمەریکا جۆن ئێف کەنەدی نووسی.
خوێندنەوەی ئەم نامەیە لەو ڕۆژانەی کە جیهان بە فەزیحەی دیداری ترەمپ لەگەڵ زێلێنسکی سەری سوڕماوە، بێ نیعمەت نییە.
ئەوەی بارزانی حەوت دەیە لەمەوبەر لە کێنێدی دەیویست، ئەوەیە کە ئەمڕۆ زێلێنسکی بەدوایدا دەگەڕێت.
بارزانی گەورە ١٤ ساڵ دوای ئەم پەیامە چەندین نامەی بۆ جێنشینەکانی کێنێدی نووسی. نامە بەناوبانگەکانی بۆ جیراڵد فۆرد و کیسینجەر دوای "خیانەت لە جەزیرە" پڕن لە نائومێدی و هەستکردن بە بێدەسەڵاتی سەرکردەیەکی سیاسی دوای گۆشەگیریی برا گەورەکە.
هەر وەک بارودۆخی ئازاربەخشی ئەمڕۆی زێلێنسکی، بەڵام یەکەم نامە کە بووە هۆی دروستکردنی پەیوەندی لەگەڵ واشنتۆن، لە ڕوانگەیەکەوە ناوازەیە.
ئەم نامەیە کە وادیارە گەیشتووەتە باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە تاران، بە زمانی فارسییە و پێدەچێت کوردانی ئێرانی لە دەوروبەری مەلا مستەفا نووسیبێتی.
فارسی ڕوونی دەقەکە، لەگەڵ هەندێک زاراوەی باو لە زمانی عەرەبیدا، وەک "هیاوی" بە واتای ژیانی و "فەدای" فرەیی فادیحە، ئەو گومانە دروست دەکات کە ڕەنگە نووسەرەکەی کەسێکی وەک پرۆفیسۆر عەبدولڕەحمان شەرەفکەندی بێت، کە نازناوی هاجەر بووە.
هەرچۆنێک بێت ئەم دەستپێشخەرییە بە یەکێک لە یەکەم هەوڵەکانی سەرکردەیەکی کورد دادەنرێت بۆ بەدەستهێنانی پشتیوانی ئەمریکا بۆ بزووتنەوە کوردییەکان.
لە کۆتایی سەدەی نۆزدەهەمەوە سەرکردەکانی کورد کە لە ڕابردوودا دابەش بوون بەسەر لایەنگرانی ئێران و تورکیای عوسمانیدا، درکیان بە گۆڕانی جیهان و دەسەڵاتی حکومەتە ئیمپریالیستەکانی وەک ڕووسیا و ئینگلتەرا کرد.
ڕاپەڕینەکانی کورد لەم قۆناغەدا هەمیشە بەدوای پشتیوانی لەندەن و سانت پترسبۆرگدا دەگەڕان.
بەڵام دەستپێشخەرییەکەی بارزانی بە شێوازی خۆی خاڵی وەرچەرخانە.
لە هەمان کاتدا بە ڕاکێشانی ڕای یەکێتی سۆڤیەت هەوڵی بەنێودەوڵەتیکردنی پرسی کورد دەدا.
وەک باس کرا، ئەو نامەی کە ئاماژەی پێکراوە لە پاییزی ساڵی ٤١دا نووسراوە. گێڕانەوەی زارەکی دەریدەخات لە هاوینی ساڵی دواتر وەفدێکی ئەمریکی لەژێر پەردەی ئەرکێکی فەرهەنگیدا هاتنە کوردستانی ئێران و مەهاباد و لێکۆڵینەوەیان لە کەسایەتی و ئامانجەکانی بارزانی کرد.
دوای ماوەیەکی کەم پەیوەندییەکی کراوە و شاراوە لە نێوان سەرکردایەتی کورد و حکومەتەکانی ئەمریکا و ئیسرائیل دەستی پێکرد.
ساواک لەم کارەدا ڕۆڵی نێوەندگیری بینی، تەلئەبیب لەسەر بنەمای ئەو دوکتورینە پەراوێزییەی کە داوای گەمارۆدانی حکومەتە عەرەبییەکانی دەکرد لەڕێگەی ئەکتەرە نەتەوەیی و ژێر نەتەوەییەکانی غەیرە عەرەبی وەک ئێران، تورکیە و کوردەکانەوە، هانی چەسپاندنی ئەو پەیوەندییانەی دا.
پەیوەندی نێوان کورد و ئەمریکا کەم تا زۆر دە ساڵ بەردەوام بوو و دوای ڕێککەوتنی جەزائیر لە ساڵی ١٩٧٥ لە لایەن شاوە کۆتایی پێهات.
دوای پچڕانی 16 ساڵ لەگەڵ شکستی عێراق لە جەنگی کوەیت و ڕاگەیاندنی ناوچەی دژە فڕین لە ئاداری 1991، کوردی عێراق جارێکی دیکە پەیوەندی بە ئەمریکاوە کرایەوە.
ئه م په یوه ندییه له دوای ڕووخانی سه دام له ساڵی 2003 قووڵتر و فراوانتر بوو و له گەڵ سه ڕهه ڵدانی داعش له ساڵی 2014 کوردی سووریای گرتەوە .
لەگەڵ دووبارە هەڵبژاردنەوەی ترەمپ، پرسیارەکە ئەوەیە، ئەمریکا چی لە ئەرکە نێودەوڵەتییەکانی دەکات؟
چارەنووسی ئەکتەرە فرانتەیشناڵەکانی وەک کورد لە سەردەمی نوێدا چی دەبێت و پێشهاتە ئەگەرییەکانی داهاتوو لە سیستەمی نێودەوڵەتیدا.
ئایا سیاسەتی ئەمریکای یەکەمی ترەمپ تەنها لایەنێکە لە گۆشەگیرییەکەی و کارکردی خولگە ئاساییەکانی سیاسەتی دەرەوەیە؟
یان نیشانەی گۆڕانێکی شۆڕشگێڕانەیە لە هاوسەنگی جیهانی نوێ و سەرهەڵدانی زلهێزی نوێ؟
دەبێت چاوەڕێ بین بزانین ترەمپ چ جۆرە پڕۆژە یاسایەک دەخاتە دەستی کورد لە بەرامبەر بەردەوامی پشتیوانی لە ئایندەیەکی نزیکدا.
تێبینی: بەپێی هەندێک دەنگۆ، ئەم نامەیە لە لایەن عەبدوڵڵا ئیسحاقی-ئەحمەد تۆفیق خەڵکی شاری مەهاباد و بەرپرسی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئەوکاتە نووسراوە و لە لایەن کوردانی دانیشتووی تارانەوە گەیاندووەتە باڵوێزخانە.
